نحوه نوشتن قولنامه
به طور معمول، هنگامی که در حقوق، صحبت از قولنامه، نظیر قولنامه زمین می شود، مقصود، یک پیش قرارداد است که ضمن آن، دو طرف، در مورد انعقاد قرارداد اصلی در آینده، تعهداتی داده و به یکدیگر قول می دهند. به عنوان مثال، فردی قصد خرید خانه ای را دارد، اما، مالک خانه، هنوز برای آن، سند رسمی نگرفته است. از آنجا که خریدار و فروشنده، در مورد بقیه مسائل قرارداد توافق دارند، قولنامه ای را منعقد کرده و ضمن آن، تعهد می کنند که پس از اخذ سند رسمی، جهت انعقاد قرارداد بیع(فروش) در محل مشخصی حاضر شوند.
اما، در عرف کشور ما، هنگامی که مفهوم قولنامه مطرح می گردد، منظور، همان قرارداد بیع است که طرفین، آن را ضمن یک سند عادی، مکتوب کرده اند. این قولنامه که همان مبایعه نامه بوده، می تواند توسط خود طرفین عقد و در یک برگه معمولی، نوشته شده و یا اینکه توسط افراد دارای پروانه، مانند صاحبان دفاتر املاک و یا بنگاه های معاملات خودرو، تنظیم گردد. ما نیز هر جا در این مقاله، صحبت از قولنامه و نحوه نوشتن آن می کنیم، منظور، قولنامه در معنی عرفی می باشد. در ادامه، نحوه نوشتن قولنامه را توضیح خواهیم داد.
در نحوه نوشتن قولنامه، اولین موردی که باید مورد توجه طرفین قرار گیرد، بحث درج صحیح اطلاعات هویتی و اقامتی طرفین قرارداد می باشد. با این توضیح که مشخصات هویتی، دقیقا، مطابق اطلاعات کارت ملی و شناسنامه طرفین، در قرارداد درج شده و آدرس دقیق آنها نیز ذکر گردد.
مورد مهم دیگری که در رابطه با نحوه نوشتن قولنامه و نکات مربوط به آن، باید رعایت گردد، بحث مشخص کردن موضوع قرارداد است. منظور از موضوع قرارداد، آن مالی است که طرفین، با انعقاد قرارداد، قصد انتقال خود مال یا منفعت آن را دارند. به عنوان مثال، در قولنامه فروش ماشین، ماشین، موضوع قرارداد بوده و در قولنامه اجاره خانه، خانه است که موضوع عقد، محسوب می گردد.
به هر حال، موضوع قرارداد هر چه که باشد، لازم است تا معلوم و معین گردد. بدین معنی که اوصاف و ویژگی های آن، در قرارداد، ذکر شده و در صورتی که عین معین باشد، معین گردد که موضوع قرارداد، دقیقا کدام مال می باشد.
علاوه بر موضوع قرارداد، عوض یا مابه‌ازاء موضوع نیز باید دقیقا همانند آن، معین و معلوم گردد. منظور از عوض، مالی است که از سوی طرف مقابل، در مقابل موضوع، به یک طرف دیگر قرارداد، تملیک و داده شده که به طور معمول، مبلغی پول می باشد. به عنوان مثال، در قولنامه فروش ماشین، وجهی که از طرف خریدار، به فروشنده داده می شود، عوض یا ما به ازاء قراردادی می باشد.
در قسمت شروط قرارداد نیز طرفین می توانند هر شرطی را که مخالف قانون نباشد، درج کرده و با امضای قولنامه، آن شروط را قبول نمایند. در قسمت بعد، تحت عنوان نکات مهم در نگارش قولنامه، به توضیح مهمترین این شروط و نکات مربوط به آنها خواهیم پرداخت.
اما، آخرین و مهم ترین مساله ای که باید در نحوه نوشتن قولنامه، مورد توجه طرفین قرار گیرد، مساله امضای این سند قراردادی می باشد. با این توضیح که هر دو طرف قرارداد، باید ذیل آن را امضا کرده و به علاوه، پیشنهاد می شود که حداقل دو نفر شاهد نیز ذیل قولنامه را امضا نمایند.
نحوه نوشتن قولنامه (نکات نوشتن قولنامه)
مهمترین نکته در میان نکات مهم در نگارش قولنامه، بحث تطبیق هویت طرفین قرارداد با اسناد هویتی آنها می باشد. بدین منظور، لازم است تا پیش از هرگونه اقدام برای تنظیم قولنامه و امضای آن، ابتدا چهره طرفین با اطلاعات و عکس موجود در کارت ملی و شناسنامه آنها، تطبیق داده شده و پس از اطمینان از این مطابقت، سند قرارداد امضا گردد.
در رابطه با موضوع قرارداد و عوض (در صورتی که مال غیر از پول باشد) نیز لازم است تا طرفین به این نکته مهم توجه داشته باشند که پیش از امضای قولنامه، اسناد مالکیت مال را بررسی کرده و از تطابق اطلاعات مالک ذکر شده در سند مالکیت با اطلاعات هویتی فروشنده و خریدار، کسب اطمینان نمایند.
یکی دیگر از نکات مربوط به نحوه نوشتن قولنامه، بحث وجه التزام می باشد. پیشنهاد میشود که در قسمت شروط قراردادی، حتما، مبلغ متناسبی وجه التزام، جهت تخلف از انجام تعهدات قراردادی درج شود. اما، توجه شود که این مبلغ، بسیار سنگین و گزاف نباشد.
به عنوان مثال، هنگامی که خریدار و فروشنده، اقدام به تنظیم قولنامه ماشین می کنند، بهتر است در قسمت شروط قرارداد، این شرط را ذکر نمانید که اگر فروشنده، در تاریخ تعیین شده، جهت انقال سند در دفترخانه حاضر نشد، مبلغ معینی، به صورت روزانه، به عنوان خسارت به خریدار بدهد و یا اینکه در صورت عدم حضور خریدار، در تاریخ مشخص شده در دفتر اسناد رسمی، وی موظف است تا روزانه فلان مبلغ را به فروشنده بپردازد.
نکته مهم دیگری که در میان نکات مهم در نگارش قولنامه، باید مدنظر طرفین قرار گیرد، بحث شرط اسقاط کافه خیارات میباشد. منعقدکنندگان قرارداد، باید به این نکته توجه داشته باشند که در صورتی که این شرط، در قولنامه ذکر شده و امضا گردد، حق فسخ به استناد هرگونه خیار، از آنها سلب شده و جز در موارد استثنایی مانند خیار تدلیس، دیگر امکان فسخ قرارداد را نخواهند داشت.
هرچند، بر اساس قوانین کشور ما، امضای قرارداد، من جمله قولنامه، توسط طرفین، برای اعتبار آن، کافی بوده؛ اما، از آنجا که امضا، به راحتی، مورد ادعای جعل یا انکار و تردید قرار می گیرد، توصیه می شود که در نحوه نوشتن قولنامه، این نکته نیز رعایت گردد که علاوه بر امضا، اثر انگشت طرفین نیز اخذ گردیده تا از مشکلات حقوقی آینده، جلوگیری شود.
