تقسیم ترکه چیست ؟
تقسیم ترکه چیست ؟
تقسیم ترکه به معنای این می باشد که اگر چند نفر وارث وجود داشته باشد هر یک از این وراث می‌تواند به دادگاه درخواست بدهد و سهم خود را بخواهد علاوه بر این اگر یکی از وراث محجور باشد، ولی و یا قیم او می‌تواند برای تقسیم ترکه از جانب او درخواست بدهد
همانطور که میدانید پس از مرگ یک شخص باید تمامی دیون وی پرداخت گردد تا روح فرد در آرامش بوده و در این دنیا به کسی دینی نداشته باشد، ترکه در لغت به معنای اموال فرد پس از فوت می باشد، میتوان گفت در اصطلاح حقوقی به اموال و حقوق فرد پس از فوت وی ترکه گفتنه می شود و به این اموال، اموال ترکه می گویند.
برای تقسیم ارث و تقسیم سهم الارث، در مواردی که بین وراث اختلاف وجود دارد، باید دادخواست کتبی مبنی بر دادخواست تقسیم ترکه به دادگاه محل آخرین اقامت متوفی ارائه شود. دادخواست تقسیم ترکه جزو دعاوی غیر مالی بوده و نیازمند مدارکی مثل استشهادیه محلی در مورد ماترک مرحوم، گواهی انحصار وراثت، وصیت نامه مرحوم و… میباشد. پس از ثبت این دادخواست تمامی ورثه در دادگاه حاضر شده و اموال، توسط مرجع قضایی تقسیم می شود.
مدارک مورد نیاز برای دادخواست تقسیم ترکه
برای ارائه دادخواست تقسیم ماترک به دادگاه می بایست مدارک مورد نیاز را به همراه درخواست، پیوست نماییم. این مدارک، عبارتند از:
گواهی انحصار وراثت
اسناد و مدارک مالکیت اموال متوفی
مدارک هویتی خواهان مانند شناسنامه و کارت ملی
که در شرایط مختلف، ممکن است مدارک دیگری نیز خواسته شود. در برخی از موارد نیز که اموال دارای شبهات یا مالکیت مشاع هستند، جزئیات این موضوع بنا به پیچیدگی های خاص خود در روند دادرسی تعیین می گردد.
گواهی انحصار وراثت چیست
این گواهی توسط شورای حل اختلاف صادر شده و اسامی وراث در آن قید می گردد. باید توجه داشت که تقاضای صدور گواهی انحصار وراثت، لزوما دلیل بر آن نیست که اختلافی بین وراث وجود دارد. گواهی انحصار وراثت در هر حالت می بایست صادر شده و تفاوتی نمی کند که وراث بر سر ارث و میرات، اختلاف دارند یا خیر
ترکه در واقع دارایی ناخالص به جا مانده از شخص متوفی است که شامل دیون و طلب‌های او نیز می‌شود. بر طبق قانون، برای تقسیم ارث میان ورثه، در ابتدا باید دیون و واجبات مالی متوفی از ترکه پرداخت شود و پس از آن، مال باقی‌مانده که همان ترکه خالص است، میان وراث تقسیم می‌شود. در ادامه این مطب به بررسی مقررات ترکه، نحوه تقسیم ترکه و مراحل آن می‌پردازیم؛ همراه ما باشید.
شرایط و مراحل تقسیم ترکه
درخواست تقسیم ترکه به صورت کتبی تنظیم می‌شود و در این درخواست باید نام و مشخصات متوفی، شخص درخواست‌کننده و وکیل انحصار وراثت او و نام سایر ورثه و سهام هر یک به طور کامل ذکر شود. اشخاص ذی‌نفع هر زمان که مایل باشند می‌توانند برای تقسیم ترکه درخواست دهند و نسبت به این موضوع مرور زمان جاری اجرا نمی‌شود. لازم به ذکر است که اگر یکی از ورثه محجور یا غایب باشد، در ابتدا برای وی قیم یا امین تعیین می‌شود و سپس به درخواست رسیدگی می‌شود. اگر هر یک از وراث صغیر باشد و قیم او طرف دعوا قرار بگیرد، دیگر به اقامه دعوا علیه اداره سرپرستی نیاز نخواهد بود.
تقسیم ترکه با توافق ذی‌نفعان
اگر در خصوص تقسیم ترکه میان ورثه و ذی‌نفعان توافق وجود داشته باشد، بر اساس همان توافق، ترکه تقسیم می‌شود و برای این امر باید به دفتر اسناد رسمی رجوع شود. البته این شکل از تقسیم ترکه زمانی امکانپذیر است که هیچ کدام از وراث محجور یا غایب نباشند.
بنابراین درصورتیکه یکی از ورثه غایب یا محجور باشد، رسیدگی به تقسیم ترکه به عهده دادگاه خواهد بود. به عبارت دیگر ولی، امین یا قیم این افراد نمی‌توانند با سایر شرکا توافق کنند و در دفتر اسناد رسمی ترکه را تقسیم نمایند؛ بلکه دادگاه باید با استفاده از کارشناس رسمی، در خصوص رعایت مصلحت غایب یا محجور تصمیم‌گیری کند.
تقسیم ترکه بدون وجود توافق میان ذی‌نفعان
در برخی موارد ممکن است ورثه در خصوص نحوه تقسیم ترکه به توافق نرسند. در این حالت هر یک از این افراد یا وکیل آن‌ها به دادگاه رجوع کرده و برای تقسیم سهم درخواست می‌دهد. در این شکل از تقسیم ترکه، در مرحله نخست به وسیله افراز، پس از آن از راه تعدیل یا رد و در نهایت در صورتیکه هیچ کدام از این روش‌ها ممکن نباشد، با حکم فروش اجباری، اموال متوفی تقسیم می‌شود.
اگر هیچ یک از وارثان تمایلی به فروش اموال مشترک را نداشته باشند تکلیف چیست؟
باید از طریق دادخواست ،اموال مشترک را از تصرف وارثان خارج کرد و درخواست تقسیم ترکه ارائه نمود،سپس توسط کارشناس ارزیابی ،قیمت گذاری شده و به مزایده گذاشته می شود.
چه کسانی حق درخواست تقسیم ترکه دارند؟
هر یک از وارثان یا در صورتی که وارث محجور باشد ،قیم آن کسانی که سهم ارث بعضی از وارثان به اومیرسد، ولی و وصی، امین غایب،موصی له، اگروصیت به جز مشاع از ترکه شده باشد.
برای اطمینان بیشتر بهتر است شخص درخواست‌دهنده، ابتدا برای تحریر ترکه درخواست بدهد و پس از آن برای تقسیم ترکه درخواست کند.
تفاوت تقسیم ترکه و مطالبه سهم الارث در چیست؟
ماترک در لغت با سهم‌الارث تفاوت دارد. ماترک مالی است که پس از فوت متوفی از او به جا می‌ماند و شامل دارایی مثبت و حقوق او و دارایی منفی یا بدهی‌های او است. اما سهم‌الارث سهمی است که ورثه از اموال متوفی بدست می‌آورند. دادگاه صالح برای درخواست سهم‌الارث دادگاه آخرین محل اقامت دائمی متوفی است. درصورتیکه محل اقامت متوفی معلوم نباشد، دادگاه آخرین محل سکونت او دادگاه صالح است و اگر در ایران زندگی نکرده باشد دادگاهی که مال غیر منقول در حوزه آن قرار دارد دادگاه صالح است.
نکاتی چند در خصوص تقسیم ماترک
• در تقسیم ماترک نیازی به دریافت گواهی عدم افراز برای ملک وجود ندارد
• در تقسیم ماترک نیازی به ارائه دادخواست جداگانه برای هر مال وجود ندارد.
• دعوای تقسیم دعوای غیر مالی است و هزینه دادرسی زیادی ندارد.
• خواسته تقسیم اموال متوفی در جایی مطرح می‌شود که بین تمامی وراث اتفاق نظر وجود نداشته باشد بنابراین اگر یکی از وراث این چند نفر از وراث موافق با دیگران نباشند موضوع می بایست از طریق دادگاه حل و فصل گردد.
مدارک تقسیم ترکه چیست ؟
برای تقسیم ترکه باید مدارکی که برای این کار لازم را آماده کنید. مدارکی که برای تقسیم ترکه نیاز دارید عبارتند از:
• ارائه درخواست تقسیم ترکه و مشخصات هویتی کامل فرد درخواست کننده آن
• ارائه گواهی انحصار وراثت ثبت شده در دفتر خدمات قضایی الکترونیکی
• ارائه لیست اموال و دارایی‌ها و بدهی‌ها و دیون متوفی جهت تحریر ترکه و پرداخت بدهی‌ها و مشخص کردن سهم الارث بازماندگان
طبق ماده ۲۰ قانون آیین دادرسی مدنی، مرجع رسیدگی به گواهی تقسیم ترکه متوفی دادگاه آخرین محل اقامت او است.
تقسیم ارث از طریق دستور فروش
یکی از راه هایی که وقتی یک مال ورثه ای وجود دارد و شرکا نسبت به نحوه فروش آن اختلاف نظر دارند این است که ملک توسط دادگاه فروخته شود. روال به این صورت است که ابتدا می بایست از اداره ثبت محل گواهی عدم افراز گرفته شود و سپس برای دادگاه محل وقوع ملک دادخواست دستور فروش تنظیم و تحویل داده شود. دادگاه دستور فروش صادر می کند و پس از کارشناسی قیمت توسط کارشناسان رسمی دادگستری ، ملک مشاع از طریق مزایده برگزار می گردد.