عقد معوض چیست ؟
نوعی از عقد است که بر اساس آن هر دو طرف معامله در ازای دریافت چیزی که دریافت می کند، چیزی می دهد
مانند معاملات خودرو که در ان یکنفر در ازای دریافت خودرو پولی را پرداخت می کند
و دیگری در ازای دریافت پول، مالکیت خوردرو را به دیگری واگذار می نماید.
در واقع اکثر معاملات ما از نوع عقد معوض می باشد که بنا بر مبادله دو طرفه بنا شده است.
ویژگی های عقود معوض
هر عقد معوضی باید سه شرط زیر را داشته باشد :
۱- تقابل و هم سنگی بین عوض و معوض :
به این معنی که باید مواردی که معامله می شوند از نظر ارزش با همدیگر برابر باشند
در غیر اینصورت ممکن است تدلیس صورت گرفته باشد یا یکی از طرفین بخواهد با استفاده از خیار غبن معامله را باطل کند.
۲- طرفین معامله حق حبس دارند :
به این معنا که هر یک از طرفین می توانند اجرای معامله را منوط به انجام تعهدات طرف مقابل کنند
و تا زمانی که طرف مقابل تعهدات خود را انجام نداده است، به تعهدات خودشان عمل نکنند.
۳- در قرارداد معوض باید عوضین باید معلوم و معین باشند
به این معنا که مواردی که قرار است مورد معامله و تعویض قرار گیرند به صورت کاملا واضح، مشخص شوند.
عقد غیر معوض چیست ؟ و چه شرایطی دارد ؟
عقدی است که انتقال مال یا قبول تعهد فقط از یک طرف و به نفع دیگری صورت می گیرد مانند صلح بلا عوض و یا هبه.
در این نوع عقد هیچ لزومی ندارد که دو طرف با همدیگر چیزی را معامله کنند.
بلکه ممکن است فقط یکی از طرفین چیزی را به دیگری انتقال دهد.
در عقد غیر معوض می توان «شرط عوض» نمود که بدیهی است این شرط ماهیت غیر معوض بودن ان را تغییر نمی دهد
همانند آنکه شخص، دیگری را بگوید من کتابم را به شما هبه می کنم به این شرط که شما هم قلم خو را به من هبه نمایید
که در این حالت عقد هبه و ماهیت آن غیر معوض بوده و لذا حق حبس ایجاد نخواهد شد
همچنین برابری ارزش کتاب و قلم نیز ضروری نمی باشد.
عقد معوض وغیر معوض چه تفاوت هایی دارند
۱- تعادل عوضین
در عقد معوض بین چیزهایی که با همدیگر معاوضه می شوند بایذد تعادل و هم سنگی وجود داشته باشد
اما در عقود غیر معوض همچین شرطی نداریم.
مانند مثال قبل که بین قیمت خودکار و کتاب تناسبی وجود نداشت.
۲- عدم وجود یکی از معوضین، عقد معوض را باطل می کند
اما این موضوع در مورد عقود غیر معوض صدق نمی کند.
برای مثال اگر من خانه ای را به شما بفروشم اما در موعد تحویل معلوم شود که خانه تخریب شده است، هر چند خودم هم در جریان نباشم:
در معاملات معوض پس از اینکه معلوم شد خانه وجود ندارد خود به خود عقد باطل می شود
اما در عقود غیر معوض، عقد باطل نمی شود اما برای شما حق فسخ قرارداد وجود دارد.