بخشیدن مهریه
در این گفتار به بررسی موضوعی می پردازیم که بسیار در بین زوجین مورد ابهام و پرسش می باشد که این مسئله مهم مهریه زوجه است در این مطلب ابعاد و آثار مختلف بخشیدن مهریه مورد بررسی قرار میگیرد.
در ابتدا به این نکته اشاره میشود که به محض عقد ، زوجه مالک مهر میشود و زایل شدنی نیست مگر با اراده و تصمیم زوجه و حتی اگر طلاق یک روز بعد از عقد واقع شود دلیل بر مستحق نبودن زوجه بر مهریه خود نمیباشد البته در صورت باکره بودن و وقوع طلاق قبل از نزدیکی مستحق نصف مهریه است ، این موضوع در نکاح منقطع نیز طبق ماده ۱۰۹۷ قانون مدنی جاری است که اگر در نکاح منقطع نیز زوج تمام مدت را ببخشد باید نصف مهر را بدهد ، بنابراین مهر درصورت مستقر شدن از بین نمیرود مگر با تصمیم زوجه مبنی بر بخشیدن ، در بخشیدن مهریه چند حالت متصور است ، حالتی که زوجه بدون وجود هرگونه اختلافی و اتفاقا براساس میل و اراده ی خود اقدام به بخشیدن مهریه خود مینماید در اینجا برای برخی این سوال ایجاد میشود که آیا اعلام بخشش باید توسط دفترخانه ازدواج در سند ازدواج قید و اضافه گردد ؟ در پاسخ گفته میشود خیر بعد از تنظیم سند ازدواج دیگر امکان هیچ تغییری در آن سند نمیباشد بنابراین تصمیم به بخشش مهریه باید در جایی غیر از سند ازدواج قید گردد
در ادامه پرسشی دیگر مطرح میگردد که آیا اعلام اراده بر بخشیدن مهریه حتما باید در سند رسمی قید گردد ؟ در پاسخ به این سوال نیز بیان میشود خیر این اعلام اراده ضمن یک برگ عادی دست نویس بین زوجین و امضاء شهود حاضر در جلسه نیز کفایت میکند اما نکته قابل توجه این است که این برگ دستنویس باتوجه به عادی بودن آن میتواند در معرض انکار و تردید و جعل قرار گیرد و از طریق ارجاع به کارشناس باید اصالت برگ عادی مورد بررسی قرار گیرد ، بنابراین و در نهایت اعلام می شود سند عادی نیز معتبر است اما جهت جلوگیری از هر گونه ادعا ، تنظیم سند رسمی در اولویت است و پیشنهاد می گردد البته معمولاً دفاتر اسناد رسمی تمایلی به تنظیم این نوع اقرار به دلیل ایجاد دردسر های بعد از آن ندارند اما بعضی دفاتر در صورت حضور نزدیکان زوجه و شهادت و معرف بودن آنها اقدام به تنظیم می نمایند.
مطلب دیگری که در مبحث بخشش مهریه می‌توان به آن اشاره کرد این است متاسفانه در برخی موارد زوجه تحت اکراه و اجبار اقدام به بخشیدن مهریه می نماید که در این موارد زوجه بایستی به محض رفع اجبار و اکراه با ارسال یک اظهارنامه اعلام بی اعتباری سند را به دلیل اجبار و تهدید مطرح نماید و انتساب آن برگ عادی به خود را که تحت اجبار دریافت شده انکار کند .
کاهش مهریه ؛ مواردی هم هست که زوجین توافق به کاهش میزان مهریه می نمایند که در این مورد نیز تحت هیچ عنوان امکان قید شدن در سند ازدواج را ندارد و این توافق بایستی در سند دیگری تنظیم گردد این توافق مبنی بر کاهش نیز هم می تواند در قالب سند عادی و هم سند رسمی صورت گیرد که معایب و مزایای هر دو سند در بخش اول توضیح داده شده است. در مورد کاهش میزان مهریه نیز به کاربرد مختلف مفاهیم که در بخش اول شرح داده شد توجه شود .
افزایش مهریه ؛ در مواردی هم زوج تصمیم به افزایش مهریه تعیین شده در سند ازدواج را دارد که این عمل نیز امکان قید شدن در سند ازدواج را ندارد و این طور نیست که طرفین به دفتر ازدواج مراجعه کنند و مهریه در سند ازدواج افزایش پیدا کند و یا سند ازدواج تغییر کند ، در تصمیم به افزایش مهریه بعد از عقد ازدواج نکته ای که قابل توجه می باشد این است که تا قبل از سال ۸۸ با توجه به قسمت ب بند ۱۵۱ مجموعه بخشنامه های ثبتی این امکان وجود داشت که افزایش مهریه طبق یک اقرار در دفاتر اسناد رسمی به ثبت برسد، اما در سال ۸۸ با توجه به ارسال یک شکایت به دیوان عدالت اداری به دلیل اینکه این افزایش در تضاد با شرع می باشد و دیوان عدالت اداری در این خصوص از شورای نگهبان درخواست تفسیر نمود و در نهایت شورای نگهبان اعلام نمود مهریه شرعی همان است که در ضمن عقد نکاح واقع شده و افزایش آن بعد از عقد صحیح نیست، به این ترتیب افزایش مهریه بعد از عقد بر خلاف موازین شرع شناخته شد بنابراین اگر زوج تمایل به افزایش مهریه همسر خود دارد با توجه به اینکه اقرار در سند جداگانه نیز غیر شرعی محسوب شد ، فقط تحت عنوان صلح یا عقود دیگر و یا اسناد تعهدآور به همسر خود میتواند تملیک کند.